چالش امنیت در انقلاب صنعتی چهارم

در چند سال اخیر با چند موج بزرگ از فناوری­های مختلف مواجه بوده ایم که جامعه ما را دستخوش تغییر و تحولات بسیاری کرده است. بعضی از آنها تاثیر شگرفی در زندگی روزمره مردم گذاشته­اند که از جمله می­توان و نقل و تجارت الکترونیکی اشاره کرد. آنچه که یک فناوری الکترونیکی را از یک فناوری هوشمند متمایز میکند، داده و اطلاعات است. به عبارت دیگر در سامانه­های الکترونیکی نظیر e-Health، e-Government، e-Banking، e-City و … داده­ها تولید، تجمیع و یا ارائه می­شوند؛ ولی در سامانه­های هوشمند نظیر Smart Health، Smart Banking، Smart Retail، Smart City و امثال اینها، داده ها مورد پردازش قرار گرفته و تبدیل به خدمات جدید با ارزش افزوده­ای بیشتر می­شوند. با گسترش بکارگیری سامانه­های الکترونیکی و افزایش شاخص دیجیتالی شدن جامعه، موج فناوری­های جدید به تدریج در حال گسترش به سطح مجموعه­های صنعتی است تا بتوانند از ظرفیت دیجیتالی موجود برای ارائه بهتر و هوشمندانه خدمات استفاده کنند.

بر اساس مجموعه روندهای فناوری اخیر پیش بینی می شود که طی ۱۰ الی ۱۵ سال آینده تامین منابع پردازشی و ذخیره سازی مورد نیاز سامانه­های الکترونیکی و یا هوشمند بصورت محلی دیگر از نظر هزینه مقرون به صرفه نباشد و شبکه رایانش همانند شبکه برق فراگیر خواهد شد. وقوع انقلاب صنعتی چهارم، شکل گیری شهرهای هوشمند، اینترنت اشیاء، اتومبیل های بدون سرنشین، کلان داده، فناوری های آگاه از محیط، رایانش سیار و بسیاری موارد از این قبیل، شبکه انبوهی از ارتباطات، داده و محاسبات را ایجاد کرده است و کشورهای توسعه یافته در سطوح مختلف از جمله حاکمیتی در حال تلاش برای ارایه استانداردها، کسب کنترل و مدیریت بیشتر بر روی طیف گسترده تری از این فناوری ها هستند.

smart_city

شبکه رایانش که از آن تحت عنوان رایانش ابری نیز یاد می­شود باعث تغییر الگوی بکارگیری فناوری اطلاعات در توسعه کسب و کارها خواهد شد که در کنار مزایا و ارزش های متعددی که برای مدیریت هزینه­ها و افزایش بهره وری ارائه می­دهد، مخاطرات و ملاحظات امنیتی جدیدی را نیز به همراه دارد. شناخت این موضوعات جدید می­تواند به برنامه ریزی صحیح در استفاده از فناوری در سطح ملی کمک کند.  ابعاد امنیتی این موضوع از اینجا شروع می­شود که صنعت فناوری اطلاعات با کاربرد داده و اطلاعات در شهر، اجتماع و زندگی روزمره سروکار دارد و هدف شرکت­های مختلف فعال در این صنعت این است که بتوانند با تجیع و پردازش داده­ها و تبدیل آن­ها به سرویس بتوانند نیازهای جامعه را پاسخ دهند.

تنوع و حجم داده­هایی که برای ارائه خدمات مورد استفاده قرار می­گیرد باعث شده است که تاثیر سامانه های رایانه ای دیگر محدود به استقرار یک نرم افزار و یا سخت افزار در درون سازمان نباشد و ابعاد مختلفی از اثرات اجتماعی، فرهنگی و محیطی را نیز به همراه داشته باشد. به واسطه وقوع انقلاب صنعتی چهارم و گسترش سامانه­های رایانه­ای در محیط­های فیزیکی نظیر ساختمان، خودرو، بیمارستان، کارخانه، حمل و نقل و … امنیت در زندگی روزمره نیز تحت تاثیر سامانه­های هوشمند قرار گرفته است. به این معنی که هر گونه نقض امنیت در یک سامانه هوشمند، می­تواند باعث آسیب­هایی گسترده در سطح جامعه شود. مثلا نفوذ به سامانه هوشمند مدیریت ترافیک میتواند موجب ایجاد اختلال در ترافیک سطح شهر شود و یا نفوذ به شبکه سنسور مربوط به سلامت هوشمند می­تواند سبب تغییر الگوی سلامت جامعه شود. ضمن اینکه میتوان سناریوهای پیچیده تر فرابخشی را نیز متصور شد. از نمونه عملی و اولیه چنین آسیب­هایی می­توان به ویروس استاکس نت در تجهیزات صنعتی مرتبط با فناوری هسته­ای اشاره کرد که همچنان به عنوان یکی از مثال­های بارز مخاطرات انقلاب صنعتی چهارم از آن یاد می­شود.

با همه این تفاسیر، متاسفانه امروزه شاهد آن هستیم که بدلیل سهولت استفاده و کیفیت بالای خدمات و سکوهای رایانش ابری در خارج از کشور، داده های مربوط به بسیاری از کاربردها حتی کاربردهای حساس نظیر حوزه سلامت و ژنتیک به خارج از مرزها منتقل میشود که به عبارتی دیگر به رایگان داده­های خود را صادر می­کنیم و در اختیار شرکت­ها و دولت­های دیگر قرار می­دهیم. در ساده ترین سناریو این داده­ها مورد استفاده تجاری قرار گرفته و مجدد به صورت خدمات با ارزش افزوده بالا به خودمان به فروش می رسد. مدیریت مخاطرات امنیتی مرتبط با فناوری­های نوین نیازمند تحقیق و توسعه مستمر و در سطوح مختلف و خصوصا بنیادین است تا بتوان همگام با کاهش هزینه و افزایش بهره وری که در نتیجه هوشمند سازی صنایع سنتی بدست می­آید از آسیب­های مختلفی که ممکن است در سطح ملی ایجاد شود پیشگیری کند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *