استاندارد کلان داده مبتنی بر رایانش ابری (ITU-T Y.3600)
بر اساس استاندارد ITU-T Y.3500، رایانش ابری بعنوان یک پارادایم برای دسترسی به مجموعه ای از منابع اشتراکی بصورت مقیاس پذیر، خودکار، بر حسب تقاضا و از طریق شبکه مطرح شده است. همچنین بر اساس استاندارد ITU-T Y.3600، کلان داده به عنوان یک پارادایم برای جمع آوری، ذخیره سازی، مدیریت، تحلیل و مصورسازی اطلاعات بصورت بلادرنگ و بر روی مجموعه وسیعی از منابع داده ای ناهمگن معرفی شده است. همچنین اشاره شده است که چنانچه یک سرویس ابری بتواند قابلیت هایی نظیر جمع آوری، ذخیره سازی، تحلیل، مصورسازی و مدیریت داده بر روی کلان داده را برای یک مشتری انجام دهد، به آن [۱]BDaaS گفته می شود. در اکوسیستم کلان داده همانطور که در شکل ۱ نشان داده شده است، نقش های زیر تعریف شده است:
– فراهم کننده داده[۲]: که شامل دو زیر نقش تامین کننده داده[۳] و کارگزار داده[۴] می باشد. تامین کننده داده وظیفه تامین داده از منابع مختلف را برای کارگزار دارد، ضمن اینکه فراداده مورد نیاز را هم ممکن است ایجاد نماید. کارگزار داده ارتباط بین سرویس دهنده کلان داده را با فراهم کننده داده برقرار میکند تا سرویس دهنده بتواند داده های مورد نیاز خود را جستجو کند و بدست آورد.
– سرویس دهنده کلان داده[۵]: سرویس دهنده قابلیت های مختلف نظیر تحلیلی یا زیرساختی را فراهم میکند. در حقیقت سرویس دهنده مشابه یک پلت فرم است که میتواند به پلت فرم های های تحلیل داده موجود اضافه شود تا امکان پشتیبانی از کلان داده را فراهم کند.
– مشتری سرویس کلان داده[۶]: کاربر نهایی سیستم کلان داده است که از خدمات و یا نتایج سرویس دهنده بهره برداری میکند. البته مشتری ممکن است دانش یا سرویس جدیدی را بر اساس فعالیت خود خارج از اکوسیستم کلان داده نیز تولید کند.
کلان داده نیاز به کارآیی بالا برای پردازش داده و ذخیره سازی توزیع شده بر حسب تقاضا دارد. همچنین مجموعه متنوعی از ابزارها برای پشتیبانی از فعالیتهای مختلف در اکوسیستم مورد نیاز آن خواهد بود. رایانش ابری بر اساس مشخصه های ذاتی خود میتواند پاسخ مناسبی برای حل این چالش ها ارائه دهد. ماهیت انفجاری کلان داده، بسیار متناسب است با خاصیت مقیاس پذیری و بر حسب تقاضا بودن رایانش ابری؛ ترکیب اکوسیستم کلان داده و معماری مرجع رایانش ابری (ISO17789:2014) در شکل ۲ نشان داده شده است. معماری بدست آمده شامل نقش های زیر می باشد:
– زیر نقش CSN:DP: زیر نقش فراهم کننده داده[۷]، به عنوان یکی از نقشهای شریک سرویس در معماری مرجع رایانش ابری قابل نگاشت است
– زیر نقش CSP:BDAP: زیر نقش سرویس دهنده کاربردی کلان داده[۸] به عنوان یکی از نقش های سرویس دهنده، وظیفه کارهای تحلیلی و مصورسازی را بر عهده دارد.
– زیر نقش CSP:BDIP: زیر نقش سرویس دهنده زیرساخت کلان داده[۹] به عنوان یکی از نقش های سرویس دهنده، وظیفه تامین منابع ابری جهت پردازش کلان داده با ملاحظاتی نظیر امنیت، جامعیت و مدت نگهداشت داده بر عهده دارد.
– زیر نقش CSC:BDSU: زیر نقش کاربر سرویس کلان داده[۱۰]، کاربر نهایی سیستم است که از خدمات CSP:BDAP و CSP:BDIP استفاده می کند.
شکل۲- رایانش ابری مبتنی بر یک سیستم کلان داده
مثال موردی استفاده از کلان داده در شخصی سازی
تجهیزات زیادی نظیر موبایل، تبلت، لپ تاپ و … به اینترنت متصل هستند و از سرویس های برخط استفاده میکنند. استفاده کاربران از این سرویس ها لاگهای زیادی تولید میکند که حجم و تنوع بسیار زیادی دارند و با تحلیل آنها میتوان به الگوی رفتاری کاربران جهت ارائه خدمات شخصی سازی شده (نظیر تبلیغات) دست پیدا کرد. معماری زیر نشان می دهد که در صورت وجود سازوکاری جهت مشاهده لاگها و یا مبدا و مقصد بسته ها توسط CSP:BDIP، و با توجه به اینکه خدمات و منابع دادهای در اینترنت قابل بازیابی مجدد است، تحلیل های مختلف میتواند توسط CSP:BDAP بر روی این حجم عظیم داده ها در ابر انجام شود و از نتیجه آن برای ارائه خدمات شخصی سازی شده به کاربران استفاده کرد.
از جمله تحلیل هایی که در اینجا توسط CSP:BDAP قابل انجام است میتوان به تشخیص الگوهای علاقه مندی هر کاربر بر اساس فعالیت هایی که انجام میدهد اشاره کرد. نتیجه این تحلیل ها در اختیار CSC:BDSU قرار می گیرد تا بتواند برای معرفی سرویس یا پشتیبانی بهتر کاربران در استفاده از خدمات وب مورد استفاده قرار گیرد. در اینجا CSC:BDSU مثلا می تواند یک سایت تجارت الکترونیک در نظر گرفته شود.
[۱] Big Data as a Service
[۲] Data Provider (DP)
[۳] Data Supplier
[۴] Data Broker
[۵] Big Data Service Provider
[۶] Big Data Service Customer
[۷] CSN:Data Provider
[۸] CSP:Big Data Application Provider
[۹] CSP:Big Data Infrastructure Provider
[۱۰] CSC:Big Data Service User
- نقشه راه توسعه کلان داده در کشور
- مروری بر نیازمندی های Desktop as a Service